Margin là gì? Khi nào bạn nên sử dụng margin?

Margin là gì?

Margin (hay giao dịch ký quỹ) là 1 thuật ngữ thông dụng được sử dụng trong đầu tư chứng khoán, đề cập đến việc nhà đầu tư có thể sử dụng khoản vay từ công ty chứng khoán để mua thêm cổ phiếu và sử dụng chính những cổ phiếu này để đảm bảo cho khoản vay.

Nếu bạn đang có 100 triệu, bạn có thể vay Margin từ công ty chứng khoán (CTCK) thêm 100 triệu để đầu tư vào chứng khoán.

Có nghĩa là bạn sẽ mua được thêm nhiều cổ phiếu để gia tăng lợi nhuận (đồng thời rủi ro cũng tăng tương ứng).

Ví dụ:

Giả sử hiện tại bạn đang sở hữu 10.000 cổ phiếu REE với tổng giá trị 300 triệu VNĐ.

Cơ cấu tài sản ròng của bạn sẽ như sau:

Khi đó, mặc dù bạn không còn tiền mặt nhưng công ty chứng khoán sẽ cho bạn vay tiền để mua thêm cổ phiếu.

Hiểu đơn giản, giao dịch margin là giống như 1 giao dịch cho vay cầm cố. Cụ thể:

Công ty chứng khoán cho bạn vay tiền để mua thêm cổ phiếu
Tài sản cầm cố chính là giá trị cổ phiếu hiện có trong danh mục (trong ví dụ trên là 300 triệu cổ phiếu REE)

Bạn có thể được vay bao nhiêu tiền?

Số tiền mà công ty chứng khoán có thể cho bạn vay phụ thuộc vào 3 yếu tố:

Thứ nhất, cổ phiếu bạn đang nắm giữ. Cổ phiếu của bạn có chất lượng cao => CTCK sẽ cho bạn vay nhiều hơn.
Thứ hai, thời điểm thị trường. Cụ thể: thị trường tích cực => được vay nhiều hơn.
Thứ ba, tỷ lệ ký quỹ yêu cầu của từng CTCK.

Đầu tiên, cần nắm rõ cách tính Tỷ lệ kí quỹ Margin

Công thức tính:

Tỷ lệ ký quỹ hiện tại = Tài sản ròng / Giá trị danh mục

Trong đó:

Tài sản ròng: giá trị của lượng cổ phiếu bạn đã mua sau khi đã trừ nợ vay margin (gồm cả gốc và lãi), tính theo giá thị trường hiện tại.

Giá trị danh mục là giá trị của lượng cổ phiếu bạn đã mua từ tiền thực có và tiền nợ vay margin (bao gồm cả gốc và lãi vay).

Ví dụ ở trên:

Nếu bạn sử dụng margin vay thêm 150 triệu để mua tiếp cổ phiếu REE.

Cơ cấu tài sản của bạn sẽ là:

Khi đó, tỷ lệ ký quỹ hiện tại của bạn sẽ là:

Tỷ lệ ký quỹ hiện tại = 300/550 = 55%

Hiểu 1 cách ngắn ngọn như sau:

Ví dụ nếu bạn đang có tài sản là 100 triệu (cả tiền và cổ phiếu), CTCK cho phép bạn mua cổ phiếu đến 150 triệu (hay, “sức mua” = 150 triệu), khi đó, tỷ lệ đòn bẩy là 1:1.5.
Nếu công ty chứng khoán cho phép bạn mua đến 200 triệu, thì tỷ lệ đòn bẩy là 1:2.

Tuy nhiên, bạn cần phải hiểu rằng…

Thứ nhất, giá cổ phiếu luôn biến động mỗi ngày, từ đó giá trị danh mục và giá trị tài sản ròng cũng biến động theo.
Thứ hai, ngoài phần nợ gốc vay margin, mỗi ngày bạn sẽ phải trả lãi vay margin, tương ứng với mức lãi suất khoảng 12 – 14%/năm.

Vì vậy, giá trị tài sản ròng của bạn sẽ biến động mỗi ngày và làm thay đổi tỷ lệ ký quỹ margin.

Tỷ lệ ký quỹ margin càng giảm (càng thấp) thì càng rủi ro.

Khi tỷ lệ ký quỹ nhỏ hơn 50% nghĩa là tài sản ròng của bạn đang thấp hơn số nợ margin mà bạn phải trả.

Các ngưỡng Margin quan trọng

Margin sau mua

Mặc dù, mỗi mã chứng khoán sẽ có tỷ lệ Margin khác nhau 50%, 60%,…nhưng không phải lúc nào bạn cũng có thể vay tối đa.

Các công ty chứng khoán thường sẽ quy định giới hạn Tỷ lệ ký quỹ Margin sau mua tối thiểu là 50%.

Điều đó có nghĩa là:

Tỷ lệ Margin hiện tại của bạn đang dưới 50% bạn sẽ không thể vay thêm.

Nếu muốn vay thêm?

Bạn phải bổ sung ký quỹ bằng tiền, chứng khoán hoặc bán bớt những cổ phiếu kém hiệu quả nhằm tăng tỷ lệ Margin.

Tiếp tục ví dụ ở trên:

Giả sử giá trị cổ phiếu REE giảm 10%
Giả sử lãi vay margin phải trả là 10 triệu đồng (chú ý: thời gian vay lâu => lãi vay càng lớn, lãi suất quy đổi khoảng 12 – 14%/năm)

Khi đó, cơ cấu tài sản của bạn sẽ như sau:

Bạn có thể thấy:

Giá trị cổ phiếu REE chỉ còn 495 triệu (giảm 10% từ mức 550 triệu)
Ngoài phần nợ gốc vay margin 250 triệu, bạn phải trả thêm 10 triệu tiền lãi vay

Tỷ lệ ký quỹ khi đó sẽ giảm xuống chỉ còn 47%.

Vậy rủi ro ở đây là gì?

Nếu bạn không vay margin, mức lỗ của bạn sẽ là: 300 triệu x (-10%) = 30 triệu.

Nếu vay margin, mức lỗ trên tổng giá trị cổ phiếu tăng thêm. Đồng thời, bạn phải trả thêm cả lãi vay margin.

Vì vậy, mức lỗ của bạn sẽ là:

Lỗ từ cổ phiếu: 550 triệu x (-10%) = 55 triệu.
Nợ từ lãi vay margin: 10 triệu.
Tổng lỗ: 65 triệu.

Hoặc bạn có thể tính bằng chênh lệch giữa Giá trị tài sản ròng và phần Vốn đầu tư ban đầu của bạn:

Cụ thể:

Tổng lỗ khi vay margin = 235 triệu (tài sản ròng) – 300 triệu (vốn ban đầu) = -65 triệu

Bạn có thể thấy, rủi ro của giao dịch margin là tăng mức lỗ của bạn gấp đôi.

Ở chiều ngược lại, mức lãi của bạn cũng tăng lên rất nhiều (cách tính tương tự).

Margin call

Khi giá trị tài sản ròng bị giảm, công ty chứng khoán sẽ yêu cầu bạn bổ sung tài sản đảm bảo là tiền hoặc cổ phiếu hoặc bán bớt cổ phiếu ra để giảm tiền vay.

Đây cũng chính là khái niệm Margin Call mà bạn sẽ phải đối mặt khi đầu tư chứng khoán mà sử dụng margin.

Công thức tính:

Giá trị chứng khoán ký quỹ bổ sung = (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) / (1 – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Hoặc:

Số tiền ký quỹ bổ sung= (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Trong đó:

Tỷ lệ ký quỹ duy trì: mức tối thiểu được quy định bởi CTCK (thường là 40%)

Quay lại câu chuyện khi margin call xảy ra…

Trong thực tế, khi ngưỡng margin call xảy ra, CTCK có thể bắt đầu bán bất kỳ chứng khoán nào trong danh mục đầu tư của bạn mà không bắt buộc phải hỏi ý kiến của bạn trước (được gọi là force sell, quyền bán bắt buộc được CTCK thực hiện).

Xu hướng thị trường ảnh hưởng như thế nào khi dùng margin?

Tùy vào xu hướng thị trường mà ảnh hưởng của việc sử dụng margin sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lãi-lỗ trong khoản đầu tư của bạn sẽ khác nhau. Cụ thể:

Thị trường đang ở xu hướng tăng

Nếu bạn đang dùng margin mà cổ phiếu tăng giá thì bạn sẽ có được lợi nhuận nhiều hơn. Đồng thời giá trị tài sản ròng tăng lên.

Bạn có thể tiếp tục được mua thêm cổ phiếu để gia tăng lợi nhuận nhanh hơn.

Khi cổ phiếu giảm giá

Nếu bạn đang sử dung margin mà cổ phiếu giảm giá thì lúc này giá trị tài sản ròng sẽ giảm tương ứng với tỉ lệ đòn bẩy mà bạn đang sử dụng.

Ví dụ, nếu bạn dùng tỉ lệ đòn bảy 1:2 thì sẽ lỗ gấp 2 lần bình thường, dùng tỉ lệ đòn bảy 1:3 thì sẽ lỗ gấp 3 lần bình thường.

Sử dụng margin như thế nào thì được xem là hiệu quả?

Hiện nay, lãi suất cho vay ký quỹ của các CTCK giao động từ 11%-14%.

Do đó, nếu tỷ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư của bạn không lớn hơn ~ 14% thì coi như bạn bị thua lỗ, và việc sử dụng margin được xem là không hiệu quả.

Mặt khác, tỷ lệ lãi suất này cũng chiếm một phần lớn trong lợi nhuận của nhà đầu tư nếu họ đầu tư có lời.

Vì vậy, cách sử dụng hiệu quả đòn bẩy tài chính là…

Sau khi trừ đi các chi phí lãi vay ký quỹ, bạn vẫn có lợi nhuận và chỉ dùng khi thị trường rõ xu hướng và có chiến lược rõ ràng.

Nếu bạn nhà đầu tư mới tham gia thị trường, cách tốt nhất là hạn chế dùng margin trong mỗi lần giao dịch.

Khi bạn đã “sống sót” trên thị trường được từ 3-5 năm thì mới nên sử dụng với tỷ lệ nhỏ và phải có chiến lược quản lý vốn hợp lý trước khi vào lệnh.

Vậy tóm lại, bạn có nên sử dụng Margin không?

Đồng ý việc sử dụng Margin trong chứng khoán có thể cho bạn mức lợi nhuận cao vượt trội.

Nhưng có lẽ bài học từ cuộc khủng hoảng năm 2008, hay chính Việt Nam năm 2011 khi lần đầu ban hành quy định về Margin vẫn còn nguyên đó.

Tôi thật lòng khuyên bạn không nên sử dụng Margin trong chứng khoán.

Có rất nhiều lý do khiến tôi khuyên bạn nên làm như vậy.

Nhưng sau cùng có 3 điều tôi cho là quan trọng nhất:

Bạn là người mới, không có nhiều kinh nghiệm
Áp lực ký quỹ, trả lãi vay có thể dẫn đến các quyết định sai lầm
Rủi ro từ thay đổi chính sách Margin

Tóm lại

Bạn chỉ nên sử dụng margin trong những trường hợp sau:

Chỉ nên sử dụng margin khi bạn là một người có kinh nghiệm lâu năm. Nếu bạn chưa có kinh nghiệm thì không nên sử dụng.
Chỉ sử dụng margin khi thị trường có dấu hiệu tăng trưởng rõ ràng. Thị trường ở giai đoạn lình xình cũng không nên sử dụng margin.
Chỉ nên sử dung margin trong các giao dịch ngắn hạn. Nếu đầu tư lâu dài thì margin không phải một lựa chọn khôn ngoan.
Chỉ nên dùng margin khi đầu tư vào các cổ phiếu có tính thanh khoản tốt như Cổ phiếu cơ bản, cổ phiếu Bluechip. Với các cổ phiếu có lợi nhuận quá thấp thì không nên dùng margin

Lời kết

Trong đầu tư, margin luôn được ví như một con dao hai lưỡi.

Sử dụng margin có thể giúp bạn kiếm được lợi nhuận lớn chỉ với lượng vốn nhỏ, nhưng cũng vì nó mà thành quả của bạn cũng có thể bị xóa sạch.

Vì thế việc sử dụng đòn bẩy margin là hết sức mạo hiểm

Nhiều nhà đầu tư giá trị như Warren Buffett, cũng không ít lần cảnh báo về sự nguy hiểm của việc sử dụng đòn bẩy trong đầu tư.

Nếu bạn muốn khoản đầu tư của mình được đảm bảo, chống chọi qua những giai đoạn xấu của thị trường

Thì lời khuyên tốt nhất là bạn chỉ nên sử dụng tiền mặt để đầu tư.

Nguồn: Minh Dũng – GoValue

21/02/2023